การวิเคราะห์ข้อมูลที่ประสบความสำเร็จไม่ได้มาจากการใช้เครื่องมือที่ล้ำสมัยเพียงอย่างเดียว แต่ต้องอาศัยแนวคิดเชิงกลยุทธ์ที่ครอบคลุมในทุกมิติ โดย 6P Data Analytics Framework ที่นำเสนอในบทความนี้จะอ้างอิงจากหลักการที่ใช้ในการวางแผนธุรกิจและการตลาดออนไลน์ ซึ่งสามารถนำมาประยุกต์ใช้กับกระบวนการวิเคราะห์ข้อมูลได้อย่างลงตัว ประกอบด้วย
- Purpose (วัตถุประสงค์)
- ทำไมต้องวิเคราะห์? กำหนดเป้าหมายที่ชัดเจนก่อนเริ่มงานวิเคราะห์ เช่น ต้องการเพิ่มยอดขาย ลดต้นทุน หรือเข้าใจพฤติกรรมลูกค้าให้มากขึ้น
- คำถามที่ควรตอบ การวิเคราะห์นี้จะช่วยแก้ปัญหาอะไร? ข้อมูลเชิงลึกที่ได้จะนำไปใช้ตัดสินใจเรื่องใด?
- People (ผู้คน)
- ใครเกี่ยวข้องบ้าง? ระบุกลุ่มผู้ใช้ (Audience) ที่จะนำข้อมูลเชิงลึกไปใช้ ไม่ว่าจะเป็นผู้บริหาร, ทีมการตลาด, หรือพนักงานฝ่ายปฏิบัติการ
- คำถามที่ควรตอบ ผู้ใช้มีความต้องการอะไร? พวกเขามีทักษะในการใช้ข้อมูลมากน้อยแค่ไหน?
- Process (กระบวนการ)
- ขั้นตอนการทำงาน? วางแผนกระบวนการทำงานตั้งแต่การรวบรวม, จัดการ, วิเคราะห์, และนำเสนอข้อมูล
- คำถามที่ควรตอบ ต้องใช้เครื่องมือหรือเทคนิคอะไรบ้างในแต่ละขั้นตอน? มีขั้นตอนไหนที่ต้องทำซ้ำหรือปรับปรุง?
- Platform (แพลตฟอร์ม)
- ใช้เครื่องมืออะไร? เลือกใช้เครื่องมือและเทคโนโลยีที่เหมาะสมกับขนาดข้อมูลและงบประมาณ เช่น Excel, Power BI, Tableau, Python หรือ R
- คำถามที่ควรตอบ เครื่องมือที่เลือกสามารถตอบโจทย์วัตถุประสงค์และกระบวนการทำงานได้หรือไม่? สามารถเชื่อมต่อกับแหล่งข้อมูลที่มีอยู่ได้หรือไม่?
- Product (ผลลัพธ์)
- ผลลัพธ์ที่ต้องการ? กำหนดรูปแบบของผลลัพธ์ที่ต้องการ เช่น รายงาน, สรุป, หรือแดชบอร์ดแบบโต้ตอบ (Interactive Dashboard)
- คำถามที่ควรตอบ ผลลัพธ์ที่นำเสนอสามารถตอบคำถามในข้อ Purpose ได้อย่างชัดเจนหรือไม่?
- Performance (ประสิทธิภาพ)
- วัดผลอย่างไร? กำหนดตัวชี้วัด (KPIs) เพื่อวัดผลลัพธ์ของการวิเคราะห์และแดชบอร์ด เช่น ยอดเข้าชมแดชบอร์ด, การนำข้อมูลไปใช้จริง, หรือผลลัพธ์ทางธุรกิจที่เปลี่ยนแปลงไป
- คำถามที่ควรตอบ ข้อมูลเชิงลึกที่ได้ช่วยให้ธุรกิจเติบโตตามเป้าหมายหรือไม่? แดชบอร์ดที่สร้างขึ้นมีประสิทธิภาพในการสื่อสารข้อมูลเพียงพอหรือไม่?
Dashboard Guidelines แนวทางการสร้างแดชบอร์ดให้ทรงพลังและใช้งานง่าย
การสร้างแดชบอร์ดที่สวยงามแต่ไม่มีประสิทธิภาพก็ไร้ประโยชน์ หลักการต่อไปนี้จะช่วยให้คุณออกแบบแดชบอร์ดที่ผู้ใช้สามารถนำไปใช้ได้จริง
หลักการพื้นฐาน (Fundamental Principles)
- รู้จักผู้ใช้ ออกแบบโดยคำนึงถึงผู้ใช้งานเป็นหลักว่าพวกเขาต้องการข้อมูลอะไร
- กำหนดวัตถุประสงค์ แดชบอร์ดแต่ละหน้าควรมีวัตถุประสงค์ที่ชัดเจน
- เล่าเรื่องด้วยข้อมูล จัดวางข้อมูลให้เป็นลำดับเพื่อบอกเล่าเรื่องราว
- ความเรียบง่าย เน้นข้อมูลที่สำคัญ ลดความซับซ้อนที่ไม่จำเป็น
- กฎ 5 วินาที ผู้ใช้ควรมองเห็นและเข้าใจข้อมูลหลักได้ใน 5 วินาทีแรกที่เห็น
- นำข้อมูลไปใช้ ข้อมูลที่แสดงต้องนำไปสู่การตัดสินใจหรือการลงมือทำได้
การออกแบบและการจัดวาง (Design & Layout)
- วางโครงสร้างแบบ F-Z วางข้อมูลที่สำคัญที่สุดไว้ที่มุมซ้ายบน เพื่อให้สอดคล้องกับพฤติกรรมการอ่านของผู้ใช้
- ใช้พื้นที่ว่างให้เกิดประโยชน์ จัดระยะห่างระหว่างกราฟและข้อมูลให้ดูสบายตา
- ใช้สีอย่างมีเหตุผล ใช้สีเพื่อเน้นจุดสำคัญเท่านั้น หลีกเลี่ยงการใช้สีที่มากเกินไปจนทำให้สับสน
- เลือกใช้แผนภูมิที่เหมาะสม เลือกประเภทแผนภูมิที่สามารถสื่อสารข้อมูลได้ดีที่สุด เช่น กราฟเส้นสำหรับแนวโน้ม และกราฟแท่งสำหรับเปรียบเทียบ
- จัดกลุ่มข้อมูล จัดกลุ่มข้อมูลที่เกี่ยวข้องกันไว้ด้วยกัน
- ใช้ชื่อและคำอธิบายที่ชัดเจน ทุกองค์ประกอบในแดชบอร์ดควรมีชื่อและคำอธิบายที่เข้าใจง่าย
เนื้อหาและการแสดงผล (Content & Visualization)
- มุ่งเน้น KPI ที่สำคัญ แสดงเฉพาะตัวชี้วัดหลักที่สะท้อนเป้าหมายทางธุรกิจเท่านั้น
- ให้บริบทของข้อมูล แสดงข้อมูลเปรียบเทียบ เช่น เทียบกับเดือนที่แล้ว หรือเทียบกับเป้าหมาย
- ความถูกต้องของข้อมูล ตรวจสอบให้แน่ใจว่าข้อมูลที่แสดงผลถูกต้องและอัปเดตอยู่เสมอ
- ข้อมูลแบบเจาะลึก อนุญาตให้ผู้ใช้สามารถเจาะลึกข้อมูลเพื่อดูรายละเอียดได้
- หลีกเลี่ยงการใช้ 3D กราฟ 3 มิติอาจดูสวยงามแต่ทำให้ข้อมูลบิดเบือนและอ่านยาก
- ใช้สัญลักษณ์และไอคอน ใช้ไอคอนเพื่อสื่อสารความหมายแทนตัวอักษรเพื่อประหยัดพื้นที่
- ความสอดคล้อง ใช้รูปแบบ, สี, และฟอนต์ที่สอดคล้องกันทั่วทั้งแดชบอร์ด
การปรับปรุงและพัฒนา (Iteration & Improvement)
- สร้างเพื่อการโต้ตอบ ทำให้ผู้ใช้สามารถกรองข้อมูลและปรับเปลี่ยนการแสดงผลได้ด้วยตนเอง
- รับฟังและปรับปรุง รวบรวมข้อเสนอแนะจากผู้ใช้เพื่อปรับปรุงแดชบอร์ดอย่างต่อเนื่อง
การนำหลักการ 6P Framework มาใช้ในการวางแผนจะช่วยให้คุณกำหนดกลยุทธ์การวิเคราะห์ข้อมูลได้อย่างครอบคลุมตั้งแต่ต้นจนจบ จากนั้นจึงใช้ 21 Dashboard Guidelines เป็นแนวทางในการสร้างผลลัพธ์ (Product) ที่มีประสิทธิภาพ ซึ่งจะช่วยให้ข้อมูลเชิงลึกถูกนำไปใช้ประโยชน์อย่างแท้จริงและขับเคลื่อนธุรกิจให้บรรลุเป้าหมายได้อย่างแม่นยำ
